Pasieka ekologiczna - początki

Pasieka ekologiczna

- poradnik początkującego bartnika ekologicznego

W ślad za innymi gałęziami produkcji ekologicznej w Europie coraz bardziej popularne stają się pasieki ekologiczne. W UE powstają nawet związki pszczelarzy ekologicznych. W Polsce jest już dość dużo pasiek ekologicznych. Poniższy artykuł przedstawi podstawy produkcji w pasiecie ekologicznej, co umożliwi ocenę możliwości i szans rozwoju tej produkcji ekologicznej w pasiekach w Polsce.

Pasieka ekologiczna - lokalizacja

Pasieka ekologiczna może być położona tylko w takim terenie w którym w promieniu 3 km porośnięty jest roślinnością dziką a jeśli w tym terenie znajdują się uprawy rolne, muszą być to uprawy ekologiczne. Dopuszczalna jest tylko taka inna roślinność uprawna która nie jest pożytkiem pszczelim, lub stosowane zabiegi uprawowe nie mają dużego wpływu na środowisko.

Pasieka ekologiczna - przestawianie produkcji

Zanim zacznie się prowadzić pasiekę metodami ekologicznymi należy pasiekę do tego przygotować. Pierwszym warunkiem jest wymiana w przyszłej pasiece ekologicznej plastrów na ekologiczne tzn. takie, które nie miały kontaktu z preparatami warrozobójczymi. Proces wymiany trwa do 2-3 lata i jest to wtedy okres przestawiania produkcji pasieki na produkcję ekologiczną.

Długość tego okresu przestawiania zależy od wymagań jakie są stawiane przez jednostkę certyfikującą.  Przestawianiu muszą być objęte wszystkie rodziny pszczele w pasiece. Nie jest możliwe prowadzenia równoczesnej produkcji ekologicznej i tradycyjnej w jednej pasiece.

Pasieka ekologiczna - prowadzenie gospodarki pasiecznej

Dużym problem jest zaopatrzenie pasieki w węzę ekologiczną. W Polsce nie produkuje jej się.  Musimy zatem liczyć na import co zwiększa koszty prowadzenie pasieki ekologicznej. Innym wyjściem jest pozwolenie pszczołom na zabudowę ramek bez węzy. Lub też w dalszej perspektywie można wreszcie rozpatrzyć produkcję węzy z wosku wyprodukowanego w naszej pasiece ekologicznej. Oczywiście nie wchodzi to w grę na początku prowadzenia pasieki ekologicznej.

Kolejnym wyzwaniem w prowadzeniu pasieki ekologicznej jest dokarmianie pszczół.

Reguła jest taka, że pszczoły powinny być dokarmiane wyłącznie miodem który same zgromadziły. Zdarzają się jednak sytuacje, że nie jest to możliwe np. w wypadku miodu spadziowego. Który przecież nie może być pokarmem zimowym dla pszczół. Może też wystąpić sytuacja, że pszczoły nie zgromadzą wystarczającej ilości miodu aby móc przetrwać zimę lub głód w rodzinie pszczelej wystąpi w trakcie przerw w pożytkach.

W takich przypadkach możliwe jest stosowanie w pasiece ekologicznej cukru ale też ekologicznego - tzn. takiego który powstał z ekologicznej uprawy buraków cukrowych i przetworzony został w specjalnej ?ekologicznej" linii technologicznej w cukrowni. W Polsce nie produkuje się takiego cukru, jednak w Europie jest on osiągalny. Pozostaje tylko problem opłacalności jego stosowania w pasiecie ekologicznej.

Następnym problemem w prowadzeniu pasieki ekologicznej jest walka z chorobami i pasożytami pszczół.

Podstawą prowadzenia pasieki ekologicznej jest profilaktyka i zapobieganie pojawieniu się chorób i pasożytów. Zaleca się dobór odpowiedniej rasy pszczół. Dla pasiek ekologicznych w Polsce zalecana jest rasa środkowoeuropejska i kraińska oraz ich krzyżówki.

Pozostałe zalecenia przy prowadzeniu pasieki ekologicznej to:

- regularna wymiana matek (oczywiście też pochodzące z pasiek ekologicznych)

- wymiana plastrów;

- stała kontrola stanu rodzin pszczelich;

- dezynfekcja uli i sprzętu pasiecznego;

- eliminacja źródeł zakażeń pszczół;

- utrzymywanie silnych rodzin pszczelich i dbanie o ich dobrą kondycję

W pasiece ekologicznej zakazane jest stosowanie antybiotyków i innych leków. W pszczelarstwie ekologicznym nie likwiduje się chorych rodzin.

Zwalczanie warrozy w pasiece ekologicznej sprowadza się do stosowania w sezonie olejków eterycznych np. eukaliptusowego, mentolowego, kamforowego, a na jesieni kwasu organicznych np. szczawiowego. W pasiece ekologicznej dopuszczone są jedynie biologiczne metody zwalczania warrozy w tym np. niszczenie czerwiu trutowego.

Pasieka ekologiczna - certyfikacja

Pszczelarz który chciałby prowadzić pasiekę ekologiczną powinien zwrócić się do jednostki certyfikującej (w Polsce jest ich ponad 10), która posiada uprawnienia do kontroli zgłaszającej się pasieki, wydawania zaleceń, sprawdzania zgodności postępowania pszczelarza z przepisami. Każdego roku następuje kontrola inspektora jednostki certyfikującej. Kontrole te odbywają się niestety na koszt prowadzącego pasiekę ekologiczną.

Jeżeli okres przestawiania pasieki na produkcję ekologiczną zakończy się sukcesem, jednostka certyfikująca wydaje certyfikat zgodności. Certyfikat taki jest ważny przez 12 miesięcy. Pszczelarz którego pasieka posiada taki certyfikat ma prawo nazywać produkty wytwarzane w niej ekologicznymi, co może być oznaczone także na opakowaniach produktów pochodzących z pasieki ekologicznej.

Pasieka ekologiczna przez cały czas swojej działalności podlega każdego roku kontrolom inspektora jednostki certyfikującej. Po każdej takiej kontroli jednostka ta może przedłużyć, lub cofnąć certyfikat pasieki ekologicznej.

Pasieka ekologiczna - czy to się opłaca?

Jak widać prowadzenie pasieki ekologicznej w naszych warunkach jest dosyć trudne i kosztowne. Tym bardziej, że w Polsce nie są przewidziane dopłaty do pasiek ekologicznych tak jak to ma miejsce w innych krajach UE.

Uregulowania prawne, jakie zostały przyjęte przez nasz kraj na podstawie dyrektyw unijnych stawiają tej produkcji bardzo trudne do spełnienia wymagania. Tym niemniej powstają w Polsce pasieki ekologiczne.

Stosowanie się do zasad pszczelarstwa ekologicznego w sposób znaczący obniży produkcję miodu z 1 pnia pszczelego. Jest to spowodowane koniecznością wykorzystania części miodu, do podkarmiania pszczół na zimę, a także z tego, że w praktyce niemożliwa będzie gospodarka wędrowna, szczególnie na takie pożytki jak sady, rzepak, czy gryka.

Czy więc wyższe ceny miodu ekologicznego zrekompensują te straty? Jest to bardzo wątpliwe... Wiadomo, że w krajach Europy zachodniej ceny miodu ekologicznego są wyższe o zaledwie 10 - 15 % od cen miodu zwykłego, a i tak nie zawsze znajduje on nabywców i sprzedawany jest po niższych cenach.

Jaka będzie przyszłość pasiek ekologicznych w naszym kraju czas pokaże. Na pewno ważnym będzie złagodzenie wymogów, przede wszystkim lokalizacji pasiek ekologicznych a także wprowadzenie dopłat do prowadzenia takich pasiek. Czy takie zmiany nastąpią? Na razie się na to nie zanosi..